پرکاری تیرویید:
تیرویید یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن است. افرای که به بیماری پرکاری تیرویید دچار هستند اغلب درگیر مشکلات گسترده‌ای مانند افزایش خطر شکستگی استخوان، مشکلات روانی و عملکردی شده و هزینه‌های هنگفتی برای درمان متحمل می‌شوند.
پرکاری تیرویید حالتی است که باعث می‌شود مقدار زیادی هورمون به بافت‌های بدن برسد. به علت افزایش سوخت و ساز بدن، بیماران احساس گرمای بیشتری می‌کنند و اغلب باوجود مصرف خوراک فراوان کاهش وزن‌دارند. در برخی از بیماران به علت افزایش بیش‌ازحد اشتها دچار افزایش وزن می‌شوند. بیماران احساس خستگی می‌کنند و دچار آشفتگی خواب می‌شوند.
لرزش دست‌ها، نامنظم شدن و تند شدن تپش قلب نیز ایجاد می‌شود. بیماران ممکن است زودرنج شده و به‌آسانی آشفته شوند.
هنگامی که پرکاری تیرویید بسیار شدید باشد، بیماران از دم و بازدم کوتاه، درد سینه و ضعف عضلات رنج می‌برند. برخی نشانه‌های نادر دیگر نیز ممکن است آشکار شود؛ مانند استفراغ، خارش، نارسایی قلب، سکته مغزی و یا حتی بیماری روانی.
علل پرکاری تیرویید چیست؟
۱- پرکاری بیش‌ازحد بافت تیرویید که برآیند آن تراوش بیشتر هورمون (بیمار گریوز یا گواتر سمی منتشر)
۲- افزایش فعالیت یک یا چند توده در تیرویید (گره سمی خودکار، گواتر سمی چند گرهی)
۳- التهاب غده تیرویید و آزاد شدن هورمون تیرویید ذخیره و بنابراین پرکاری تیرویید
۴- مصرف بیش‌ازحد هورمون تیرویید
۵- مصرف برخی داروها
نشانه‌های و نشانه‌های پرکاری تیرویید:
- افزایش شمار ضربان قلب
- افزایش خفیف فشارخون
- تحریک‌پذیر بودن
- افزایش تعریق
- سستی عضلات به‌خصوص در بخش شانه، لگن و ران‌ها
- لرزش دست‌ها
- کاهش وزن علی‌رغم اشتهای خوب
- ریزش مو
- جدا شدن ناخن از بستر
- تورم نوک انگشتان (چماقی شدن)
- کشیده شدن پلک بالا به سمت پایین
- تغییر در ضخامت پوست
- افزایش حرکات دستگاه گوارش
- گواتر یا بزرگی غده تیرویید
- کاهش شمار دفعات قاعدگی یا کاهش اندازه میزان خون‌ریزی
- بزرگ شدن پستان در آقایان
- ضخیم شدن پوست ساق پا
- برجسته شدن چشم‌ها
بیشتر این نشانه‌ها با درمان پرکاری تیرویید برطرف می‌شوند.
کم‌کاری تیرویید.
سه گونه کم‌کاری تیرویید شناسایی‌شده است:
۱- همه‌گیرترین آن هنگامی است که غده تیرویید نمی‌تواند به‌اندازه کافی هورمون t۴ بسازد. t۴.
۲- گونه دیگر از کم‌کاری تیرویید هنگامی است که غده هیپوفیز به میزان کافی هورمون محرک تیرویید تولید نکند که به آن کم‌کاری تیرویید هیپوفیزی گفته می‌شود. بیماری تخریب‌کننده غده هیپوفیز می‌تواند باعث آسیب رسیدن به سلول‌هایی شود که هورمون تحریک‌کننده تیرویید تراوش می‌کنند. این هورمون، تیرویید را تحریک به تولید میزان طبیعی هورمون تیرویید می‌کند. این‌یک بیماری بسیار نادر هیپوتیروئیدی است.
۳- گونه دیگری از کم‌کاری تیرویید به علت نداشتن کارکرد درست هیپوتالاموس است.
علل بیماری:
سن، چاقی، زنان پس از ۵۰سالگی و مردان پس از ۶۱ سالگی، التهاب تیرویید، بیماری هاشیموتو، قرار گرفتن در برابر ید رادیواکتیو، جراحی تیرویید، عفونت‌های ناشی از ویروس‌ها و باکتری‌ها، برخی داروها، کمبود ید و خوراک نامناسب، هیپوتیروییدی خود ایمنی، داشتن پیشینه خانوادگی مشکلات تیرویید، برخی بیماری‌ها مانند کلسترول بالا و یا بیماری‌های سیستم ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتویید یا دیابت.
نشانه‌های بیماری:
کم‌کاری تیرویید به‌عنوان یک بیماری آرام و بی‌سروصدا شناخته‌شده است. در مراحل آغازین ممکن است نشانه‌ها کمی آشکار شود زیرا بدن توانایی جبران نسبی غده تیرویید ازکارافتاده را با افزایش تحریک آن دارد.
در موارد شدید کم‌کاری، ممکن است آشفتگی‌های ذهنی، اختلالات تنفسی، مشکلات قلبی، نوسان در دمای بدن و سرانجام مرگ ناشی از عدم درمان به‌موقع بروز کند.
شخص مبتلا می‌تواند یکی از نشانه‌ها زیر یا بیشتر را داشته باشد: خستگی فراگیر، خواب‌آلودگی، فراموش‌کاری، مشکلات در حافظه و تمرکز و مشکلات یادگیری، ناخن و موی خشک و شکننده، پوست خشک و خارش‌دار، چهره پف‌آلود و ورم پلک‌ها، کاهش تپش قلب، از دست دادن شنوایی، افزایش وزن، افسردگی، بزرگ شدن غده تیرویید یا گواتر، گرفتگی صدا، سستی و درد عضلانی، بی‌حس شدن دست‌ها، حساسیت فراوان به سرما، یبوست، اختلالات قاعدگی، افزایش سقط جنین و افزایش حساسیت به داروها.
کم‌کاری تیرویید در نوزادان
در نوزادان ممکن است کم‌کاری تیرویید به‌صورت مادرزادی آشکار شود. هورمون تیرویید برای کارکرد و نمو طبیعی مغز در جنین و نوزاد بسیار حیاتی است. شناسایی زودهنگام کم‌کاری تیرویید و درمان به هنگام آن در روزهای نخستین زندگی و حداکثر در چند ماه آغازین زندگی نوزاد و ادامه کم‌کاری تیرویید، سبب اختلال شدید در رشد ذهنی و جسمی و عقب‌افتادگی ذهنی و آشفتگی‌ها بدنی نوزاد می‌شود که به آن کرتینیسم می‌گویند.
بچه‌هایی که در سنین بالاتر دچار کم‌کاری تیرویید می‌شوند ممکن است رشدشان به‌طور ناگهانی متوقف شود. چنانچه درمان دیر آغاز شود اختلال در رشد ذهنی و یادگیری برای همیشه به‌جا می‌ماند؛ بنابراین گسترش برنامه‌های غربالگری بسیار ضروری است.
