ام‌اس (MS) یک بیماری مزمن التهابی اغلب پیش‌رونده سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) است که با از بین رفتن غلاف میلین در مناطقی از اعصاب مغزی به صورت تکه‌های کوچک (پلاک) مشخص می‌شود و باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. گاه برخی از ضایعات خودبه‌خود خوب شده و ناپدید می‌گردند؛ اما برخی دیگر به صورت همیشگی باقی می‌مانند.
اگر صدمه به غشاء میلین کم باشد، انتقال پیام دچار تغییرات جزئی می‌شود ولی اگر آسیب زیاد باشد هرگز تمامی تحریکات ایجادشده قادر به انتقال نمی‌باشند و سیستم عصب مرکزی هم دچار آسیب می‌شود.
علل بیماری:
یک و یا چند عامل در ایجاد بیماری نقش دارد که به آن اشاره می‌شود:
- ویروس حاد (برخی ویروس‌ها، بعضی از عفونت‌های باکتریایی و یا سایر میکروارگانیسم‌ها)
- اختلال سیستم اتو ایمنی
- سبک تغذیه، فاکتورهای پیرامونی و موقعیت جغرافیایی
- وراثت
- جنسیت (زنان نزدیک به دو برابر بیشتر از مردان به این بیماری دچار می‌شوند).
نشانه‌های بیماری:
علایم بیماری به فراخور این که کدام قسمت از ماده سفید مغز، نخاع و یا عصب بینایی را درگیر کرده است متفاوت است. نشانه‌ها ممکن است از ملایم تا شدید متغیر باشد. ممکن است برای زمان کوتاهی رخ دهد و یا مدت بیشتری باقی بماند.
در زیر به برخی از شایع‌ترین علایم بیماری‌ام اس اشاره می‌شود:
- اختلال بینایی (تاری دید، مه‌آلود به نظر آمدن اطراف، وجود درد در کاسه چشم به‌خصوص در هنگام حرکت دادن چشم‌ها، دوبینی و التهاب عصب که می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی و یا درد معمولاً در یک‌چشم شود).
- حرکات غیر ارادی چشمی (نیستاگموس)
- ضعف و سستی عضلانی
- اختلال در هماهنگی عضلات (اختلال در ایستادن) که ممکن است به علت فلج کامل و یا ناقص باشد.
- اختلال در حس لامسه (به صورت خارش، مورمور شدن، کرخی، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن در صورت، دست یا پاها)
- مشکلات در بلع (دیسفاژی)
- درد (درد عضلانی- استخوانی، درد عصبی)
- سردرد (میگرن، سردرد خوشه‌ای، سردردهای تنشی)
- سرگیجه
- مشکلات مثانه و اختلال در اجابت مزاج
- عدم مهار اجابت مزاج
- مشکلات در سخن گفتن، تغییرات در حالت تکلم، کشیدن واژه‌ها و ...
- تغییرات در خلق‌وخوی
- افسردگی
- استرس
- خستگی
- لرزش (لرزه حرکتی، لرزه وضعیتی)
- مشکلات جنسی (کم شدن میل جنسی و یا ناتوانی جنسی در مردان)
- اختلال شناختی
- اختلال شنوایی
- اختلال تنفسی
- ورم قوزک پا
- اسپاسم
- اختلال در راه رفتن
درمان ام‌اس:
به‌طور کلی درمان شامل موارد زیر است:
1- دارو درمانی
2- فعالیت‌های توان‌بخشی و تکنیک‌های حمایتی (ابزارهای کمکی)
3- اصلاح وضعیت تغذیه‌ای
پیشنهادهای زیر می‌تواند به کاهش نشانه‌های ام‌اس کمک کند:
- اصلاح وضعیت تغذیه‌ای و داشتن خوراک مناسب با نظر پزشک
- انجام ورزش مناسب با نظر پزشک
- مراقبت از خود در هوای گرم
- مراقبت در برابر ابتلا به عفونت‌های شایع
- حفظ وزن متعادل
- کاهش دلهره و فشار روحی و جسمی
- استراحت به‌اندازه کافی
- خواب مناسب
داشتن یک برنامه درمانی ویژه و استفاده از دارو درمانی و تکنیک‌های توان‌بخشی می‌تواند علایم بیماری را تسکین دهد و پیشرفت آن را کندتر کند. با در نظر گرفتن تدابیری، می‌توان توانایی‌های شخص را حفظ کرده و ارتقا بخشید و بیمار را در یک‌روند طبیعی و عادی زندگی قرارداد.
