خورشید سیستم گسترده‌ای از انرژی با طول موج‌های گوناگون منتشر می‌کند. تابشی که به سطح زمین می‌رسد به سه گروه تقسیم می‌شود:
1- اشعه مادون‌قرمز که این پرتو به روش حرارت یا گرما دریافت می‌شود.
2- اشعه مرئی که همان انرژی است که شبکیه را تحریک می‌کند.
3- اشعه ماورای بنفش که طول موجی کوتاه‌تر از روشنایی قابل رؤیت دارد و پس از انتهای بنفش، طیف رنگی آغاز می‌شود.
طیف ماورای بنفش نیز به سه زیرگروه تقسیم می‌شود:
- اشعه ماورای بنفش A که باعث تیره شدن ملانین از پیش ساخته می‌شود. همچنین همراه با اشعه ماورای بنفش B باعث ایجاد آفتاب سوختگی و یا ایجاد پیری زودرس پوست می‌شود. همچنین در حضور برخی داروها نیز می‌تواند آفتاب‌سوختگی و تاول زدن را باعث شود.
- اشعه ماورای بنفش B که باعث ایجاد آفتاب‌سوختگی می‌شود. این‌گونه اشعه، در برنزه شدن پوست نیز نقش دارد. قرار گرفتن طولانی مدت در برابر این نوع اشعه باعث ایجاد تغییراتی می‌شود که معمولاً به پیری زودرس پوست و سرطان پوست منجر می‌شود.
- اشعه ماورای بنفش C که توسط لایه اوزون جذب‌شده و به سطح زمین نمی‌رسد. این نوع اشعه، باکتری‌ها را می‌کشد و می‌تواند باعث التهاب ملتحمه و یا آفتاب‌سوختگی با شدت میانه شود. این نوع اشعه، در لامپ‌های جرم کش اتاق عمل نیز استفاده می‌شود.
علل آفتاب‌سوختگی:
آفتاب‌سوختگی هنگامی رخ می‌دهد که مقدار تابش اشعه خورشید یا دیگر منابع نوری دربرگیرنده پرتو فرابنفش بیش از توانایی رنگ‌دانه محافظت‌کننده پوست بدن یعنی ملانین باشد.
آفتاب‌سوختگی بیشتر در نتیجه قرار گرفتن زیاد در معرض اشعه ماورا بنفش B است ولی می‌تواند در پاسخ به اشعه ماورا بنفش C از منابع مصنوعی نیز ایجادشده و یا در اثر پرتو ماورای بنفش A در حضور یک داروی حساس کننده به نور (داروی موضعی و یا سیستمیک) باشد. برخی داروها باعث افزایش میزان حساسیت پوست به نور خورشید می‌شوند.
اشعه ماورای بنفش B توسط ابرهای نازک در روزهای ابری گرفته نمی‌شود ولی توسط شیشه و پنجره به‌طور کامل جذب می‌شود و تااندازه‌ای هم توسط دود و مه غلیظ اطراف شهرهای بزرگ جذب می‌شود. مقدار زیادی اشعه ماورای بنفش از راه انعکاس از برف، ساحل و غیره به پوست می‌رسد. استفاده از کلاه و چتر، حفاظتی مناسب ایجاد می‌کند.
میزان تحمل پوست در برابر نور خورشید بر پایهٔ دو عامل است: اندازه ملانین در پوست و ظرفیت ژنتیکی فرد در تولید ملانین به دنبال قرار گرفتن در برابر آفتاب.
نشانه‌های آفتاب‌سوختگی:
- در آفتاب‌سوختگی ملایم، پوست به تماس حساس شده و موجب احساس داغی و کشیدگی، سرخی و سوزش پوست می‌شود.
- سوختگی‌های شدید باعث درد شدید، عدم تحمل تماس پوست با پارچه، تاول و سوزش شدید پوست شده و همراه با نشانه‌هایی چون تهوع، لرز و تب است.
در آفتاب‌سوختگی درجه‌یک، پوست قرمز و دردناک می‌شود. آفتاب‌سوختگی درجه‌دو همراه با قرمزی و درد است و پوست نیز تاول می‌زند. آفتاب‌سوختگی درجه سه شدیدترین نوع سوختگی است که باید بی‌درنگ اقدامات درمانی مناسب انجام شود.
پیشگیری از آفتاب‌سوختگی:
1- استفاده از فرآورده‌های موضعی محافظت‌کننده پوست که به دو نوع تقسیم می‌شوند:
فرآورده‌های جذب‌کننده پرتو ماورای بنفش خورشید. امروزه ثابت‌شده است که قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب، عامل اصلی پیری زودرس پوست و عامل مهم بیماری‌های بدخیم پوستی است. استفاده موضعی از این نوع فرآورده‌ها در جلوگیری از آفتاب‌سوختگی بسیار کارآمد هستند و تغییرات مربوط به پیری زودرس و سرطان‌زایی پوست را کاهش می‌دهند.
- فرآورده‌های انعکاس‌دهنده نور خورشید که بایستی لایهٔ ضخیمی از این نوع فرآورده‌ها استفاده شود.
به‌طور کلی پوست کودکان بسیار حساس‌تر از پوست بزرگسالان است؛ بنابراین مناطقی از پوست آن‌ها که به روش موضعی درمان می‌شود باید از حداقل غلظت مؤثر استفاده شود تا باعث تحریک پوست نشود.
2- از عینک آفتابی، دستکش و کلاه مناسب استفاده شود.
3- در ساعات اوج تابش، از قرار گرفتن در برابر تابش مستقیم نور خورشید، به‌ویژه در کودکان که پوست حساس‌تری دارند، خودداری شود.
درمان آفتاب‌سوختگی:
سوختگی‌های درجه یک و دو را می‌توان در خانه با کمپرس سرد روی ناحیه آسیب‌دیده و برخی روش‌های دیگر مانند استفاده موضعی از ژل آلوئه ورا، عسل، شیر، سرکه سیب رقیق‌شده، سیب‌زمینی و سفیده تخم‌مرغ درمان کرد.
در موارد شدیدتر آفتاب‌سوختگی به‌ویژه اگر همراه با حالت تهوع، خارش شدید، تب، سردرد، غش، تاول‌های شدید و ضعف عمومی باشد می‌بایست حتماً به پزشک مراجعه شود.
