کبد از اندام‌های بنیادین و بزرگ بدن است که با کمک آنزیم‌های گوناگون در تنظیم فعالیت‌های هورمونی و سوخت‌وساز بدن، هنگام استراحت، تمرین و مرحله برگشت به حالت نخستین فعالیت‌های بدنی اهمیت ویژه‌ای دارد. در جریان آسیب‌های گوناگونی که به کبد وارد می‌شود کبد آنزیم‌هایی را به خون آزاد می‌کند. سنجش و تفسیر این آنزیم‌ها به‌عنوان یکی از روش‌های تشخیصی در بیماری‌های کبدی، قلبی، عضلانی و غیره است.
آنزیم‌های کبدی دربرگیرنده آلانین آمینوترانسفراز (SGPT,ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (SGOT,AST) و آلکالین فسفاتاز (ALP) هستند. ALT و AST آنزیم‌هایی هستند که از سلول‌های پارانشیمی کبدی آزاد می‌شوند و از قابل اعتمادترین نشان‌گرها در بیماری‌های کبدی در اثر صدمات مزمن سلول‌های کبدی و نکروز هستند.
بهترین ارزیابی بالینی کبد از راه بررسی تغییرات فعالیت آنزیم‌های کبدی است زیرا در صورت آسیب سلول کبدی میزان این ترانس آمینازها در خون افزایش می‌یابد. نارسالیی سلول‌های کبدی می‌تواند ناشی از هپاتیت ویروسی، سیروز، کبد چرب، بارداری، هپاتیت دارویی، مصرف بیش‌ازحد دارو مثل استامینوفن، بسته شدن شریان و یا ورید کبدی باشد.
بازشناختن اختلال آنزیم‌های کبدی:
اختلال آنزیم‌های کبدی معمولاً به‌طور تصادفی هنگام انجام آزمایش‌های روتین در افراد بدون علامت تشخیص داده می‌شود. اختلال آنزیم‌های کبدی می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به کبد یا تغییر در جریان صفرا باشد. اختلال آنزیم‌های کبدی ممکن است با سایر اختلالات بیوشیمیایی و یا نشانه‌های بیماری کبدی همراه باشد و همچنین می‌تواند در یک بیمار بدون علامت و بدون اختلال در دیگر آزمایش‌ها دیده شود.
آنزیم AST افزون بر سلول کبدی به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای در گلبول قرمز RBC، سلول‌های عضله اسکلتی، میوکارد، مغز، کلیه و پانکراس هم وجود دارد. AST در صدمات حاد کبدی افزایش می‌یابد اما به علت حضور این آنزیم در گلبول‌های قرمز خون، کلیه‌ها، پانکراس، ماهیچهٔ قلب و غیره؛ بنابراین اختصاصی کبد نیست و افزایش سطح آنزیم AST نشان‌گر اختصاصی برای آسیب سلول‌های کبدی نیست.
آنزیم ALT به دلیل این‌که به‌صورت غالب در سیتوزول کبدی حضور دارد بنابراین بسته به AST نشان‌گر اختصاصی‌تر در التهابات کبدی است. در بیشتر موارد آسیب‌های کبدی افزایش آنزیم ALT بیشتر از افزایش آنزیم AST خود را نشان می‌دهد. ازاین‌روی همان‌طور که گفته شد افزایش سطح سرمی ALT برای آسیب کبدی اختصاصی‌تر است. در آسیب به سلول‌های ارگان‌های دیگر مانند همولیز (صدمه به گلبول قرمز) و میوزیت (صدمه به عضله اسکلتی) افزایش آنزیم AST برافزایش آنزیم ALT غلبه دارد.
مقادیر ترانس آمینازها بسته به هر آزمایشگاه متفاوت است. افزایش آمینوترانسفرازها بر اساس شدت به سه گروه تقسیم‌بندی می‌شود:
1- خفیف: کمتر از پنج برابر بالاتر از میزان طبیعی
2- متوسط: میان ۵ تا ۱۰ برابر بالاتر از میزان طبیعی
3- شدید: بیش از ۱۰ برابر بالاتر از میزان طبیعی
در آسیب حاد کبدی، افزایش شدید سطح آمینوترانسفرازها دیده می‌شود. میزان افزایش آمینوترانسفرازها در آسیب کبدی متغیر است و بستگی به زمان اندازه‌گیری آنزیم دارد. شدت و سرعت افزایش سطح آمینوترانسفرازها می‌تواند در تشخیص علت آسیب کبدی کمک‌کننده باشد.
برخی علل افزایش آنزیم‌های کبدی:
• انسداد حاد مجاری صفراوی
• سندرم بودکیاری حاد
• هپاتیت ویروسی حاد
• هپاتیت اتوایمیون
• آسیب شریان هپاتیک
• هپاتیت ایسکمیک
• برخی داروها
• وارد شدن سم به بدن
• بیماری ویلسون
• کبد چرب غیرالکلی
• نارسایی قلبی
• رابدومیولیز حاد
• بیماری سلیاک
• هیپوتیروئیدیسم
• میزان بالای آهن
• ورزش شدید
• نوشیدن الکل
• چاقی و اضافه وزن
یکی از دلایلی که موجب افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شود مقاومت به انسولین است. انسولین نقش‌های گوناگونی در سوخت‌وساز بدن از جمله اکسیداسیون اسیدهای چرب و متابولیسم کربوهیدرات‌ها ایفا می‌کند. در مقاومت به انسولین، عوامل گوناگونی سبب فعال شدن لیپولیز و سرازیر شدن اسیدهای چرب به سمت کبد می‌شود که زمینه را برای ایجاد آسیب کبدی فراهم می‌کند.
از اختلال تست‌های عملکرد کبدی نمی‌توان به‌آسانی چشم‌پوشی کرد، چراکه گروهی از این بیماران ممکن است در آینده دچار یک بیماری کبدی پیش‌رونده و تهدیدکننده حیات شوند. درمان بالا بودن میزان آنزیم‌های کبدی بر اساس علت و یا علل افزایش سطوح این آنزیم‌ها است.
